TEAMTRAJECT

Een professionele teamcultuur: de basis van een school

Op mijn school…

V

komen veranderingen niet goed van de grond

V

wordt er vaak harder gewerkt in plaats van slimmer.

V

zijn eilandjes ontstaan.

V

spreekt niet iedereen zich uit.

V

vinden we feedback geven lastig.

V

wordt niet altijd efficiënt samengewerkt.

V

heerst een hoge werkdruk.

V

ervaart niet iedereen werkplezier.

Heb je één of meer vinkjes gezet? Ontdek mijn visie op onderwijsteams.

Je bent schoolleider of directeur van een groep enthousiaste mensen met het onderwijshart op de goede plaats.

Als je langs de lokalen loopt en al die verschillende leerkrachten hard ziet werken, ben je trots op hen.
Stuk voor stuk dragen zij bij aan de ontwikkeling van al jullie leerlingen.

Toch merk je dat een groep mensen niet per definitie een ‘team’ is. In eerste instantie is dat misschien niet zo gek; iedereen geeft les op zijn eigen manier. In het grote geheel mis je echter wel eens de grote gemene deler. Waar lopen jullie gezamenlijk warm voor? Welke uitdagingen spelen er op jullie school en hoe gaan jullie daar mee om? Veel collega’s spreken niet uit wat ze echt denken, willen en voelen. En waarom vallen er steeds opnieuw collega’s uit?

Tijdens het MT-overleg merk je vaak op dat het gesprek niet langer onderwijsinhoudelijk is. Er zijn te veel storingen waar je je mee bezig moet houden. Binnen je team zijn eilandjes ontstaan, er is veel weerstand tegen veranderingen en er wordt niet effectief samengewerkt. Sommige collega’s houden zich niet aan afspraken, ervaren een verhoogde werkdruk of verschuilen zich achter vaagheden, indirecte communicatie en persoonlijke omstandigheden. Kc’ers, bouwcoördinatoren en specialisten klagen bij jou over het gebrek aan vooruitgang. Iedereen werkt hard maar toch stagneert de boel.

Je vraagt je af hoe de school zich kan ontwikkelen, als jouw team zich niet als een eenheid gedraagt. Het ontbreken van gezamenlijke discipline, motivatie en toewijding om te veranderen en verbeteren, zorgt voor een enorme lekkage.

De teamdoelen lijken verder weg dan ooit, om over het meerjarenplan nog maar te zwijgen …

De oplossing is eenvoudiger dan je denkt: eerst communicatie, dan innovatie.

In onderwijsteams kom ik vaak dezelfde pijnpunten in de communicatie tegen.

Er zijn te weinig afspraken over de communicatie
Op veel scholen gaan de dingen ‘zoals ze altijd gaan’ en worden er geen vraagtekens gezet bij waarom ze zo gaan. Vaak kan de communicatie veel directer en transparanter, waardoor iedereen beter weet wat er van hem/haar verwacht wordt en wie waarvoor verantwoordelijk is.
Op scholen waar slecht wordt gecommuniceerd, worden zaken aangenomen in plaats van uitgesproken en voelt iedere feedback als een aanval.
Leerkrachten lopen vast op taken na schooltijd
Leerkrachten hebben een veelzijdige baan, die naast pedagogisch tact en didactisch inzicht ook vraagt om goede administratieve vaardigheden. Bij het maken van een handige planning en het punctueel uitvoeren hiervan gaat het vaak al mis. Leerkrachten laten zich teveel afleiden door de waan van de dag; alles lijkt urgent te zijn.
Ook in communicatie met ouders en collega’s valt nog veel winst te halen. Het is belangrijk dat leerkrachten zelf de regie nemen over wanneer en waar ze met wie welk onderwerp bespreken. ‘U vraagt en wij draaien’ lijkt heel vriendelijk maar uiteindelijk komt de leerkracht zelf in tijdnood. Dat levert enorm veel stress op, met alle gevolgen van dien.
Leerkrachten reflecteren niet open en eerlijk op zichzelf
Leerkrachten die niet goed functioneren, hebben dat zelf in eerste instantie meestal niet in de gaten. Zodra ze het wel merken, is het vaak al te laat. Zij ervaren gevoelens als schuld, schaamte en falen. Op vragen over hoe het met ze gaat, antwoorden zij dat het wel ‘goed gaat’. Vervolgens gaan zij nog harder werken (in weekenden en op avonden) om te zorgen dat zij dat waarmaken, met als gevolg dat zij extra vermoeid en gestrest raken. Dat noem ik het ABC-principe: A zeggen, B doen en C voelen. Zolang de leerkracht niet echt openstaat voor zelfreflectie, kan hij/zij ook niet aangeven wat er nodig is en de situatie oplossen.
De aanspreekcultuur is niet effectief

Leerkrachten (maar ook hun collega’s in het MT!) willen graag sociaal overkomen en geven daarom niet snel een negatieve reactie op veranderingen of op de inzet van een collega. Ze gaan er vanuit dat iedereen zijn best doet en laten persoonlijke omstandigheden van de ander vaak meewegen. Daardoor zijn we in het onderwijs gewend geraakt aan de “boodschap met de strik”: we proberen een negatieve boodschap zo te verpakken dat deze niemand tegen het hoofd stoot. Door de strik verliest de boodschap echter aan zeggingskracht en ontstaat bij de ontvanger de gedachte: het zal allemaal wel meevallen.

Door kleine onenigheden of impopulaire meningen niet duidelijk uit te spreken, ontstaan later frustraties van formaat.

Soms wordt een harde mening op een ander moment alsnog gedeeld, binnen een klein groepje. Zo ontstaat een wandelgangencultuur.

Zeker indien er sprake is van slecht functioneren van teamleden en commissies, is het noodzakelijk om de aanspreekcultuur tegen het licht te houden.

Een directe, open en eerlijke communicatie is nodig voor een zelfsturend team dat wil innoveren. Directie en KC zullen hierin het voortouw moeten nemen.

TeamTraject

Bij verandering en innovatie is het een voorwaarde dat collega’s open en eerlijk communiceren en uitspreken wat ze echt denken en voelen. Anders kun je niet op hen bouwen. Er moet een effectieve samenwerkingscultuur zijn, waardoor doelen met het hele team kunnen worden gerealiseerd.
Om dat voor elkaar te krijgen is inzicht nodig in de huidige teamcultuur, waarna gewerkt kan worden aan het opdoen van kennis over communicatie en het eigenmaken van nieuw, efficiënter gedrag.

Als ervaren onderwijstrainer begeleid ik collega’s die de basis willen leggen voor een hecht team met een professionele cultuur. Het traject dat ik aanbied, wordt op maat samengesteld en bevat bijvoorbeeld de volgende onderdelen:

=
Beginsituatie bepalen: inzicht krijgen in de huidige cultuur
=
Individuele gesprekken met teamleden
=
Masterclasses voor leerkrachten (o.a. planning en communicatie)
=
Effectief communiceren
=
Afspraken over communicatie vastleggen
=
Samenwerken
=
Reflecteren en feedback geven en ontvangen
=
Persoonlijke begeleiding directie/KC
=

Verzuim voorkomen

=
Werkplezier terugbrengen
Onderzoek wijst uit dat een effectieve communicatie de productiviteit met bijna 30% kan verbeteren, terwijl verzuim en verloop afnemen en de sfeer aanzienlijk verbetert. Wil jij dat ook voor jouw school? Neem gerust vrijblijvend contact met me op, voor meer informatie of plan een intakegesprek in. Of bel: 06-38471630